Hıdrellez

           5 Mayıs’ı 6’sına bağlayan gece, bereket ve bolluk getirmesi için kapı, pencere ve yiyecek kaplarının ağzı açık tutulur. İçinde para bulunan kaseler gül dalına asılır veya dibine bırakılır. Bu paralar ertesi gün alınarak saklanır ve yıl boyunca harcanmaz. Her yörede farklı şekillerde kutlanan “Hıdrellez”in, bereket, bolluk, sağlık, talih, kısmet, şifa, uğur ve mutluluk gibi sayısız dileklerin kabul edileceği gün olduğuna inanılır...

           Türk toplumundaki “hıdrellez” geleneğini bölge bölge araştıran Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halk Edebiyatı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Erman Artun, “manevi duyguları güçlendiren, insanları kaynaştıran ve umutlarını canlı tutan değerlere sahip çıkılması” gerektiğini söyledi. Artun’un araştırmalarına göre, Orta Asya’dan günümüze kadar gelmiş bir kültür kalıbı olan hıdrellez, Anadolu, Rumeli ve Orta Asya’daki halklar arasında İslam inanç motifleriyle de örtüşerek, günümüzde de Türk kültüründe canlılığını koruyor.

           Hıdrellez, Hızır ve İlyas peygamberlerin yılda bir kere bir araya geldikleri gün olarak biliniyor. Ancak, burada Hızır peygamber öne çıkarılıyor. Bundan dolayı Hıdrellez Bayramındaki bütün etkinlikler, halk arasında ölmezliğe erişmiş kişi olarak bilinen Hızır Peygamber ile ilgili oluyor. Hıdrellez kutlamalarında gül ağacı, yeşil bitkiler, ağaçlar ve su motiflerinin sıkça kullanılması benzer uygulamaların Orta Asya’daki kutlamalarda da görülmesi, Hıdrellez törenlerinin kaynağının Orta Asya olduğunu gösteriyor.

           Hızır Peygamber zor durumda kalanların yardımına koşarak insanların dileklerini yerine getirir. Kalbi temiz, iyiliksever insanlara yardım eder. Uğradığı yerlere bolluk, bereket, zenginlik sunar, kıtlığı önler. Dertlere derman, hastalara şifa verir. Bitkilerin yeşermesini, hayvanların üremesini, insanların kuvvetlenmesini sağlar. İnsanların şanslarının açılmasına yardım eder, uğur ve kısmet sembolüdür.

           Hıdrellez Anadolu’nun her köşesinde farklı geleneklerle kutlanır. Dilekler kağıtlara yazılarak ya o yörede kutsal sayılan yerlere, ya gül ağacının dibine gömülür ya da akan suya bırakılır. Çocuğu olmayan kadınlar gül dalına veya ağaç dalına salıncak kurup, içine oyuncak bebek bırakır. Kısmeti kapalı olduğuna inanılan genç kızlar için ise “Niyet Çömleği” hazırlanır. 5 Mayıs günü bir çömleğin içine bekâr kızlardan toplanan yüzük, kolye, boncuk ve benzeri eşyalar konur. Çömleğin içerisi su ile doldurulur. Ağzına yeşillik konur, üzeri kırmızı yemeni ile örtülüp, bir kilit ile kilitlenir ve bir gül ağacının dibine saklanır. Ertesi sabah çömleğin başına genç bir kız oturtulur. Kısmetinin açılması dileği ile kilit, kızın başında açıldıktan sonra sıra ile maniler söylenerek çömlekten eşyalar çıkarılır.

           Hastalığı olanlar elbisenin bir parçasını gül dalına asarlar. Hıdrellez ateşine “Hastalıklar, kötülükler, dağlara taşlara olsun” diyerek taş atılır. Bereket, bolluk ve uğur getirmesi için kapı, pencere, ambar ve yiyecek kaplarının ağzı açık tutulur. İçinde para bulunan kaseler gül dalına asılır veya dibine bırakılır. Bu paralar ertesi gün alınarak cüzdanlarda saklanır ve yıl boyunca harcanmaz.